Bu yazımızda anal fissür yani makatta çatlak hastalığının güncel tedavi yöntemleri ele alınacaktır. Tedavilerin daha anlaşılır olması için öncelikle hastalığın ne olduğu kısaca ele alınarak sonrasında tedaviler ayrıntılı olarak aktarılacaktır.
Anal Fissür Nedir?
Anal fissür makat bölgesinde en sık görülen sağlık sorunlarında birisidir. Yeni doğan bebeklerden yaşlı bireylere kadar her yaştan insanda görülebilir. Sorunu makat bölgesinde ıkınmaya bağlı olarak oluşan yara veya yırtıklar olarak tanımlayabiliriz. Fissür oluşum aşamasına bağlı olarak kronik ve akut olarak iki grupta incelenmektedir.
Neden Olur?
Kabızlık
İshal
Normal Doğum
Ters İlişki
İshal ve kabızlığa ek olara inflamatuar bağırsak hastalıkları, makat kanseri, HIV, frengi gibi hastalıklarda makat çatlağına neden olabilir. (1)
Kronik ve Akut Anal Fissür Ne Demek?
Sorunun oluşmasından sonraki iki haftalık yani 15 günlük süreç hastalığın akut dönemi olarak sınıflandırılır. 15 gün ve üzeri bir süredir devam eden sorunlar ise kronikleşmiş olarak kabul edilir. Akut dönemde ortaya çıkan belirtiler kısa süreli iken kronik dönemde uzun süre devam edebilmektedir.
Sınıflandırma tedavi seçenekleri açısından önemlidir. Akut dönemde olan hastalarda krem tedavisinin işe yarama ihtimali bulunmaktadır. Ancak kronikleşen vakıalarda krem tedavisi yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle hastalara sorunu tespit eder etmez doktora başvurması önerilmektedir.
Fissür Belirtileri Nelerdir? Nasıl Anlaşılır?
Bazı hastalıklar vücuda yavaş yavaş yerleşir sonrasında belirtiler ortaya çıkar. Bu nedenle oluştuğu anda müdahale edilmesi pek mümkün olmaz. Ancak makat çatlağı için durum farklıdır. Sorun oluşur oluşmaz kendini gösterir. Bu sayede erken dönemde müdahale imkanı bulunur.
Dışkılama esnasında cam çiziyormuş gibi acı
Dışkılama esnasında ve sonrasında ağrı
Makatta kanama
Kaşıntı
Yazımızda anal fissürün ne olduğundan, türlerinden ve belirtilerinden bahsettik. Hastaların belirtileri gözlemlediklerinde kısa sürede doktora başvurmaları sorunu kronikleşmeden halletmeleri açısından önemlidir. Ayrıca hastalığın kabızlığa bağlı olarak oluştuğunun bilinmesi de korunma açısından önemlidir. Hastalık oluştuktan sonra tedavi için çare aramaktansa oluşmadan önlem almak daha mantıklı olacaktır.
Korunmak İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
Sorun kabızlığa bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle korunmak için ilk yapılması gereken kabızlık sorununun çözülmesidir. Bunun için beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi ( lifli gıdaların tüketiminin arttırılması), günlük hayatta egzersiz ve spora yer verilmesi, su tüketiminin arttırılması tavsiye edilmektedir. Bu sayede hem kabızlıktan hem de kabızlığa bağlı olarak ortaya çıkacak sorunların önüne geçilebilir.
Makat Çatlağı Nasıl Tedavi Edilir?
Makat çatlağı yani anal fissür makat bölgesinde ortaya çıkan hastalıklardan en ağrılı olanlarından birisidir. Bu nedenle sorunu yaşayanlar çok geçmeden doktora giderek çözüm aramaktadır. Yapısal olarak bakıldığında fissür makat derisinde olan bir yaradır.
Fissür Yara/Yırtık Olmasına Karşın Neden Kendiğilinen İyileşmez?
Vücudumuzda ortaya çıkan yara ve kesikler genel olarak süreç içerisinde kendiliğinden iyileşmektedir. Bölgesine göre iyileşme sürecinde farklılıklar görülebilir. Örneğin sürekli kullanılan bir bölgedeki yara daha geç iyileşir. Fissürün kendi kendine iyileşmeme sebebindeki mantıkta aynıdır. Yırtık makat derisindedir. Ve makat kasları dışkılama yapılabilmesi için sürekli olarak kasılır. Bu kasılma yaranın iyileşmesine engel olmaktadır. Bu nedenle yaranın iyileşmesi için doktor müdahalesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Akut ve Kronik Fissür Ne Demek?
Hastalığın tedavisi akut ve kronik fissür için farklılık göstermektedir. Akut dönem yani ilk iki haftalık dönemde sorunun ilaçla tedavisi denenir. Kronikleşen vakıalarda ise ameliyatsız bir teknik olan botoks tedavisi uygulanır. İlaç tedavisi akut dönemde olsa bile bazen işe yaramayabilir. Ancak botoks tedavisinde başarı oranı oldukça yüksektir.
İlaçla Makat Çatlağı Tedavisi Mümkün mü?
Makat çatlağı tedavisinde rectogesic, rectoderm, bitkisel içerikli anuflex merhem öne çıkmaktadır. Bahsedilen ürünler akut dönemde olan fissürlerin tedavisinde kullanılmaktadır. Ancak her vakıa da ilaç tedavisi işe yaramayabilir.
Rectogesic ve Rectoderm
Rectogesic ve rectoderm içeriğinde nitrogliserin bulunan makat çatlağı kremleridir. Her iki ürünün içeriğinde de %0,4 oranında nitrogliserin bulunmaktadır. Nitrogliserin tedavi olmasına rağmen ciddi boyutlu yan etkileri olan bir etken maddedir. Yaygın olarak baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısı yan etkileri görülmektedir. İlaç tedavisi deneyecek hastaların bu yan etkileri göz önünde bulundurması gerekmektedir.
Kremler içeriği sayesinde makat bölgesindeki kasları gevşetir. Bu sayede yaranın iyileşmesini engelleyen kas kasılmaları ortadan kalkmış olur. ve yaranın iyileşmesi için uygun ortam oluşur.
Anuflex Merhem
Anuflez merhem içeriğinde nitrogliserin bulunan kimyasal ürünlerin sağladığı etkiyi bitkisel yollarla sağlayan bir üründür. İçeriğinde bulunan etken maddelerin bitkisel olması sayesinde herhangi bir yan etkiye neden olmaksızın makat kaslarının gevşemesini sağlar. Ayrıca içeriğinde bulunan bitkisel özler sayesinde yaranın iyileşmesinde de katkı sağlar.
Kremlerle tedaviden sonuç alınamayan durumlarda botoks tedavisi önerilir.
Botoksla Makat Çatlağı Tedavisi
Makat çatlağı sorunu botoks tedavisi geliştirilmeden önce açık ve kapalı ameliyat olmak üzere 2 şekilde tedavi ediliyordu. Ameliyatta amaç kasılarak yaranın iyileşmesini engelleyen kasın kesilerek çıkarılmasıdır. Makat bölgesinde yapılacak kesilerin gaz ve dışkı kaçırma riskine neden olmasından dolayı tavsiye edilen bir yöntem değildir.
Tıp alanında ortaya çıkan gelişmeler sayesinde makat çatlağı sorunu ameliyata gerek kalmaksızın botoks enjeksiyonu ile yapılmaktadır. Yaranın iyileşmesini engelleyen kasa botoks enjekte edilir. Bu sayede kas geçici olarak devre dışı bırakılmış olur. Kasın kasılmasının engellenmesi ile yara süreç içerisinde kendiliğinden iyileşir. Tedavi iğne olmak kadar kolay ve kısa sürede gerçekleştirilebilir. (2)
Makat Çatlağı Ameliyatı: Çok fazla önermediğimiz bu yöntem iki şekilde (Kapalı / Açık) teknik şeklinde uygulanmakta olup, ameliyat olmanız gerekirse mutlaka kapalı teknik tercih edin. Şunu unutmayın makat çatlağı ameliyatı sonrası gaz kaçırma, dışkı kaçırma gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Referanslar
- Jahnny, B., & Ashurst, J. V. (2019). Anal Fissures.
- Radwan, M. M., Ramdan, K., Abu-Azab, I., Abu-Zidan, F. M., & Fikri, A. Z. (2007). Botulinum toxin treatment for anal fissure. African health sciences, 7(1).